Διαχρονικοί κανόνες ζωής

Στη διαδικτυακή και περίπλοκη εποχή μας όλοι ψάχνουμε την αλήθεια και τα σταθερά σημεία αναφοράς που θα μας βοηθήσουν ν' ανταπεξέλθουμε στις απαιτήσεις των καιρών. Οι διαχρονικοί κανόνες ζωής της αρχαιοελληνικής Παιδείας εξακολουθούν να παραμένουν το σταθερό σημείο αναφοράς πάνω στο οποίο βασίσθηκε  εξάλλου όλος ο ευρωπαϊκός διαφωτισμός και η πρόοδος της ανθρωπότητας.

O Ζευς, ο πατέρας των θεών, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία έδωσε στον άνθρωπο την «αἰδῶ τε καί δίκην». Η αιδώς, από το ρήμα αιδέομαι, σημαίνει ντρέπομαι, αισχύνομαι. Διαβάζουμε:

Ζεύς οὖν δείσας περί τῷ γένει ἡμῶν, μή ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καί δίκην... (Πλάτωνος, Πρωταγόρας, ΧΙΙ, A-D)

Έτσι, ο άνθρωπος έχει μέσα του έμφυτο τον ηθικό νόμο, έχει μόνος του συνείδηση του δικαίου και του αδίκου και δεν χρειάζεται ούτε τον ίδιο τον θεό, ούτε τους εκλεκτούς του να του υπαγορεύσουν τους νόμους (όπως συμβαίνει στην εβραϊκή κοινωνία με τις 10 εντολές του Μωυσή). Οι Έλληνες πρώτοι κατανοούν την αξία της παιδείας, αφού αποστολή της είναι να δώσει στον άνθρωπο την γνώση των μέτρων και των σταθμών αυτών που ορίζουν το δίκαιο, ώστε αυτά να κρατούνται ενεργά και σε διαρκή εγρήγορση. (Κατανοούν, δηλαδή, εμμέσως, την βιολογική/γονιδιακή φύση της ηθικής που σύμφωνα με τον R.Dawkins αποτελεί παραπροϊόν της διαδικασίας φυσικής επιλογής.)

Οι Έλληνες, έτσι, χειραφετούνται από την θρησκεία και ως νομοθέτες τους επιλέγουν τους σοφούς των πόλεών τους.

Παραθέτουμε παρακάτω τα δελφικά ρητά. Στον πρόναο του Ναού του Απόλλωνος στους Δελφούς, ανεγράφοντο τα δύο περίφημα Δελφικά παραγγέλματα, «ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ» και «ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ», εκατέρωθεν του ιερού γράμματος «Ε».Τα Δελφικά αυτά παραγγέλματα, μαζί με άλλα 145, 147 συνολικά, ήταν οι υποθήκες που παρέδωσαν οι Επτά Σοφοί στις επερχόμενες γενιές, «ὠφελήματα ἀνθρώποις ες βίον»:

α) Έπου Θεώ................................Να δοξολογείς τον Θεό
β) Νόμω πείθου.............................Να υπακούς στους νόμους
γ) Θεούς σέβου.............................Να σέβεσαι τους θεούς
δ) Γονείς σέβου.............................Να σέβεσαι τους γονείς
ε) Ηττώ υπέρ δικαίου.......................Να μάχεσαι για το δίκαιο
στ) Γνώθι μαθών............................Να αποκτάς γνώση
ζ) Ακούσας νόει..............................Να αντιλαμβάνεσαι όσα ακούς
η) Σ' αυτόν ίσθι...............................Να συγκρατείς τον εαυτό σου
θ)Φρονεί θνητά..............................Να σκέφτεσαι ως θνητός
ι) Εστίαν τίμα..................................Να τιμάς το σπίτι σου
ια) Άρχε σεαυτού............................Να εξουσιάζεις τον εαυτό σου
ιβ)Φίλοις βοήθει..............................Να βοηθάς τους φίλους
ιγ) Θυμού κράτει.............................Να συγκρατείς τον θυμό σου
ιδ)Φρόνησιν άσκει...........................Να εξασκείς την φρόνησή σου
ιε)Πρόνοιαν τίμα.............................Να εκτιμάς την βοήθεια που σου προσφέρουν
ιστ)Όρκω μη χρώ...........................Μην ορκίζεσαι
ιζ)Φιλίαν αγάπα..............................Να επιδιώκεις την φιλία
ιη)Παιδείας αντέχου.........................Να αντέχεις στην παιδαγωγική (εκπαίδευση - μάθηση)
ιθ)Δόξαν δίωκε..............................Να επιδιώκεις την δόξα
κ)Σοφίαν ζήτει...............................Να αναζητάς την σοφία
κα)Καλόν ευ λέγε...........................Να λες εύκολα το καλό
κβ)Ψέγε μηδένα.............................Να μην κατακρίνεις κανέναν
κγ)Επαίνει αρετή............................Να επαινείς την αρετή
κδ)Πράττε δίκαια............................Να κάνεις δίκαιες πράξεις
κε)Φίλοις ευνόει.............................Να ευνοείς τους φίλους σου
κστ)Εχθρούς αμύνου.......................Να αμύνεσαι στους εχθρούς σου
κζ) ευγένειαν άσκει.........................Να ασκείς την ευγένεια
κη)Κακίας απέχου...........................Να απέχεις από την κακία
κθ)Κοινός γίνου.............................Να είσαι κοινωνικός
λ)Ίδια φύλαττε.............................Να φυλάς όσα σου ανήκουν
λα)Αλλοτρίων απέχου.....................Να μην επιθυμείς τα ξένα
λβ)Εύφημος ίσθι............................Να είσαι ήπιος
λγ)Άκουε πάντα............................Να ακούς τα πάντα
λδ)Φίλω χαρίζου............................Να χαρίζεσαι (συγχωρείς) τους φίλους
λε)Χρόνου φείδου..........................Να εκμεταλλεύεσαι τον χρόνο
λστ)Όρα το μέλλον........................Να κοιτάς το μέλλον
λζ)Ύβριν μίσει...............................Να μισείς τις ύβρεις
λη)Ικέτας αιδού.............................Να σέβεσαι τους κέτες
λθ)Υιούς παίδευε...........................Να εκπαιδεύεις τους γιους σου
μ)Έχων χαρίζου............................Να χαρίζεις όταν έχεις
μα) Δόλου φοβού..........................Να φοβάσαι τον δόλο
μβ)Ευλόγει πάντας.........................Να λες καλά λόγια για όλους
μγ)Φιλόσοφος γίνου.......................Να γίνεις φιλόσοφος (= να αναζητάς την αλήθεια)
μδ)Όσια κρίνε...............................Να κρίνεις δίκαια
με)Γνούς πράττε...........................Να κάνεις αυτά που γνωρίζεις
μστ)Φόνου απέχου........................Να αποφεύγεις τον φόνο
μζ)Εύχου δυνατά..........................Να εύχεσαι για πράγματα εφικτά
μη)Σοφοίς χρω.............................Να μοιράζεις την σοφία σου
μθ)Ήθος δοκίμαζε.........................Να δοκιμάζεις το ήθος
ν)Λαβών απόδος..........................Να ανταποδίδεις ό,τι λαμβάνεις
να)Υφορώ μηδένα.........................Να μην υποβλέπεις κανέναν
νβ)Τέχνη χρω..............................Να μοιράζεσαι την τέχνη σου
νγ)Ο μέλλεις δος..........................Να δίνεις αυτό που μπορείς (που έχεις υποσχεθεί)
νδ)Ευεγερσίας τίμα........................Να τιμάς τις ευεργεσίες
νε)Φθόνει μηδενί..........................Να μην φθονείς κανέναν
νστ)Φυλακήν πρόσεχε....................Να προσέχεις την φυλακή
νζ)Ομοίοις χρω.............................Να είσαι με εκείνους που είναι ίδιοι με εσένα
νη)Διαβολήν μίσει.........................Να μισείς τις διαβολές (πονηριές)
νθ)Δικαίως κτω............................Ό,τι αποκτάς, να το αποκτάς δίκαια
ξ)Αγάθους τίμα............................Να τιμάς τους αγαθούς
ξα)Κριτήν γνώθι...........................Να γνωρίζεις εκείνον που σε τιμα
ξβ)Γάμους κράτει.........................Να κρατάς τον γάμο σου
ξγ)Τύχην νόμιζε...........................Να σκέφτεσια και το τυχαίο
ξδ)Εγγύην φεύγε.........................Να αποφεύγεις να εγγυάσαι
ξε)Πάσι διαλέγου..........................Να συζητάς με όλους
ξστ)Ελπίδα αίνει...........................Να εξυμνείς την ελπίδα
ξζ)Δαπανών άρχου.......................Να ελέγχεις τις δαπάνες
ξη)Κτώμενος ήδου........................Να χαίρεσαι όταν αποκτάς
ξθ)Αισχύνην σέβου.......................Να σέβεσαι την ντροπή
ο)Χάριν εκτέλει............................Να κάνεις χάρες
οα)Ευτυχίαν εύχου........................Να εύχεσαι για την καλοτυχία κάποιου
οβ)Τύχην στέργε..........................Να δέχεσαι την τύχη
ογ)Ακούων όρα...........................Να βλέπεις ακούγοντας
οδ)Εργάζου κτητά........................Να εργάζεσαι για να αποκτήσεις
οε)Έριν μίσει..............................Να μισείς την φιλονικία
οστ)Όνειδος έχθαιρε....................Να εχθρεύεσαι τον εξευτελισμό
οζ) Γλώσσαν ίσχε........................Να ελέγχεις την γλώσσα σου
οη)Ύβριν αμύνου........................Να αμύνεσαι στις βρισιές
οθ)Κρίνε δίκαια...........................Να κρίνεις δίκαια
π)Χρώ χρήμασι...........................Να κάνεις σωστή χρήση των χρημάτων
πα)Αδωροδόκητος δοκίμαζε............Να ελέγχεις χωρίς να δωροδοκείσαι
πβ)Αιτιώ παρόντα........................Να αιτιολογεις όσα σου συμβαίνουν
πγ)Λέγε ειδώς............................Να λες αυτά που έχεις δει
πδ)Βίας μη έχου...........................Μην βιάζεσαι
πε)Αλύπως βίου...........................Να ζεις χωρίς λύπη
πστ)Ομίλει πράως........................Να μιλάς ήρεμα
πζ)Φιλοφρόνει πάσιν.....................Να λες καλά λόγια για όλους
πη)Υιοίς μη καταθάρρει..................Μην δίνεις θάρρος στα παιδιά σου
πθ)Γλύττης άρχε.........................Να εξουσιάζεις την γλώσσα σου
S)Σ' αυτόν ευ ποιεί.......................Να κάνεις καλά πράγματα στον εαυτο σου
Sα)Ευπροσήγορος γίνου................Να παρηγορείς
S β)Αποκρίνουν εν καιρώ...............Να απαντάς στον σωστό χρόνο
Sδ)Πράττε αμετανοήτως *δια καλές πράξεις*.. Να μην μετανοιώνεις (για τα καλά) για όσα έχεις κάνει
Sε)Αμαρτάνων μετανόει.................Να μετανοείς όταν κάνεις λάθη
Sστ) Οφθαλμού κράτει...................Να συγκρατείς τα μάτια σου
Sζ) Βολεύου χρήσιμα......................Να επιβιώνεις με καλό τρόπο
Sη) Επιτέλει συντόμως...................Να πληρώνεις αμέσως
Sθ)Φιλίαν φύλαττε.......................Να κρατάς την φιλία
ρ)Ευγνώμων γίνου.......................Να γλινεσαι ευγνώμων
ρα)Ομόνοιαν δίωκε......................Να επιδιώκεις την ομόνοια
ρβ)Άρρητα μη λέγε......................Να μην λες ακατανόητα πράγματα
ργ)Το κρατούν φοβού..................Να σέβεσαι τους Νόμους
ρδ)Καιρόν προσδέχου...................Να προνοείς
ρε)Έχθρας διάλυε........................Να διαλύεις την έχθρα
ρστ)Γήρας προσδέχου...................Να περιμένεις τα γηρατειά
ρζ)Επί ρώμη μη καυχώ...................Να μην καυχιέσαι για την σωματική δύναμη
ρη)Ευφημίαν άσκει.......................Να εξασκείς την καλή σου φήμη
ρθ)Απέχθειαν φεύγε.....................Να απφεύγεις την απέχθεια
ρι)Πλούτι δικαίως.........................Να πλουτίζεις δίκαια
ρια)Δόξαν μη λείπε.......................Να μην υποτιμάς την δόξα
ριβ)Κακίαν μίσει...........................Να μισείς την κακία
ριγ)Κινδύνευε φρονίμως................Να κινδυνεύεις με σύνεση (= γνώση του κινδύνου)
ριδ)Χρησμούς θαύμασε..................Να εκτιμάς τους χρησμούς
ριε)Ους τρέφεις αγάπα..................Να αγαπάς εκείνους που ταΐζεις
ριστ)Απόντι μη μάχου....................Να μην αντιμάχεσαι εκείνον που απουσιάζει
ριζ)Πρεσβύτερον σέβου.................Να σέβεσαι τον γεορντότερο
ριη)Νεώτερον δίδασκε..................Να διδάσκεις τον νεώτερο
ριθ)Πλούτω απίστει......................Μην πιστεύεις στον πλούτο
ρκ)Σε αυτόν αιδού.......................Να ντρέεσαι τον εαυτό σου
ρκα)Μη άρχε υβρίζων...................Να μην εξουσιάζεις με ύβρεις
ρκβ)Προγόνους στεφάνου..............Να τιμάς τους προγόνους σου
ρκγ)Επι νεκρω μη γέλα..................Να μην χλευάζεις τους νεκρούς
ρκδ)Ατυχούντι συνάχθου...............Να συμπαραστέκεσαι σε εκείνους που έχουν ατυχήσει
ρκε)Χαρίζου ευλαβώς....................Να χαρίζεις με σεβασμό
ρκστ)Εξ' ευγενών γέννα................Να συγγενεύεις με ευγενείς
ρκζ)Επαγγέλου μηδενί..................Μην διατάζεις κανέναν
ρκη)Τύχη μη πίστευε.....................Μην πιστεύεις στην τύχη
ρκθ)Τελεύτα άλυπος....................Να πεθάνεις χωρίς λύπη
ρκλ)Μέτρον άριστον.....................Να κάνεις τα πάντα με μέτρο
ρλα)Αδικείαν μίσει........................Να μισείς την αδικία
ρλβ)Ευσέβειαν φύλαττε..................Να φυλάς την ευσέβεια
ρλγ)Ηδονής κραττείν....................Να συγκρατείς την απόλαυση
ρλδ)Βίαν μηδέν πράττειν................Να μην ασκείς βία σε κανέναν
ρλε)Τέκνα παιδεύειν.....................Να εκπαιδεύεις τα παιδιά σου
ρλστ)Μη θρασύνου......................Μην αποθρασύνεσαι
ρλζ)Νόμοις πείθου.......................Να υπακούς στους
ρλη)Μελέτει το παν......................Να ερευνάς τα πάντα
ρλθ)Γαμείν μέλλον καιρόν γνώθι.....Να γνωρίζεις πότε είναι ο καιρός για να παντρευτείς
ρμ)Μη επί παντί λύπου..................Μην λυπάσαι για τα πάντα
ρμα)Πίνων αρμόζε.......................Να είσαι εγκρατής στο ποτό
ρμβ)Πέρας επιτελεί μη αποδειλιών....Μην διστάζεις να τελειώνεις ό,τι άρχισες
ρμγ)Το συμφέρον θηρώ...............Να κυνηγάς το συμφέρον σου
ρμδ)Θνήσκε υπερ Πατρίδος............Να πεθαίνεις για την πατρίδα
ρμε)Τω βίω μάχου.......................Να αγωνίζεσαι για την επιβίωσή σου
ρμστ)Ευ πάσχε θνητός..................Να υπομένεις με καρτερία ως θνητός
ρμζ)Παις ων κόσμιος ίσθι,ηβών εγκρατής,μέσος δίκαιος,πρεσβύτερος σοφός...
.Σαν παιδί να είσαι κόσμιος, ως έφηβος να είσαι εγκρατής, ως μεσήλικας να είσαι δίκαιος και σαν γεροντώτερος να είσαι σοφός.
ρμη) Φειδόμενος μη λείπε...............Μην ξεχνάς να είσαι φειδωλός
ρμθ)Πάσιν αρμόζου......................Να ανταποκρίνεσαι σε όλους (δηλ. να μην υποτιμάς κανέναν)
ρν) Μηδέν άγαν..........................Να μην υπερβάλλεις
ρνα) Γνώθι σεαυτόν.....................Να έχεις αυτογνωσία
ρνβ) Γαμείν μέλλε.......................Να σκέπτεσαι τον γάμο
ρνγ)Καιρόν γνώθι........................Να γνωρίζεις πότε είναι η κατάλληλη στιγμή (δηλ. Μην προτρέχεις, μην βιάζεσαι)
ρνδ) Ξένος ων, ίσθι......................Να το αναγνωρίζεις όταν είσαι ξένος (δηλ. να μην   προκαλείς, όταν βρίσκεσαι σε ξένο μέρος. μην ξεχνάς ότι είσαι φιλοξενούμενος επισκέπτης)
ρνε) Τω βίω μη άχθου...................Να μην σε βαραίνει η ζωή σου (δηλ. να εκτιμάς όσα σου δίνει η ζωή)
ρνστ) Βουλεύου χρόνω..................Να συμβουλεύεσαι τον χρόνο (δηλ. μην βιάζεσαι να πάρεις αποφάσεις)
ρνζ) Πόνει μετ' ευκλείας.................Να υποφέρεις ένδοξα (δηλ. Μην κλαίγεσαι όταν πονάς - γενικώς- αλλά να αντιμετωπίζεις με θάρρος και γεναιότητα τις αντίξοες καταστάσεις)
ρνη)Φθιμένος μη αδίκει.................Μην αδικείς τους ανήμπορους
ρνθ) Χαρίζου αβλαβώς...................Να χαρίζεις χωρίς να προκαλείς προβλήματα (είτε στον εαυτό σου, είτε σε άλλους)
ρξ) Απλώς διαλέγου.....................Να συνδιαλέγεσαι με απλή - κατανοητή γλώσσα



ΠΗΓΗ http://thesecretrealtruth.blogspot.com