Πώς λειτουργούν οι Τράπεζες Χρόνου

Ο χρόνος πετάει, και δεν πιάνεται. Από ό,τι μας αποδεικνύει η κοινωνική συγκυρία όμως, αυτή η άυλη πρώτη ύλη μπορεί να αποταμιευτεί: Η Τράπεζα Χρόνου αποτελεί μια μορφή εθελοντισμού που βασίζεται στο δούναι και λαβείν των μελών, τα οποία αποταμιεύουν ώρες με βάση τις υπηρεσίες που προσφέρουν (1 ώρα σίδερο = 1 ώρα μαθήματα Ισπανικών). Ακριβώς αυτό είναι το νόημα: ανταλλαγές υπηρεσιών, συναλλαγές σε χρόνο και όχι σε χρήμα και τελικά αλλαγές στον κοινωνικό τρόπο συναλλαγής, ιδίως όταν οι κρίσιμοι καιροί το επιτάσσουν και όλοι νιώθουν ότι ο χρόνος μετράει αντίστροφα!

 

Της Μάρως Τσαγκαράκη , περιοδικό Monitor

Όπως επισημαίνει η κ. Νίκη Ρουμπάνη, πρόεδρος του Δικτύου Γυναικών Ευρώπης και υπεύθυνη για την οργάνωση της Τ.Χ. στην Ελλάδα, «Μπορεί να φαίνεται ότι βάζω εδώ κι εκεί, αλλά δε γίνομαι κομμάτια, νιώθω ότι ελέγχω το χρόνο μου. Το κομμάτι της αλληλεγγύης είναι περισσότερο από χρόνος. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να κάνουμε τους ανθρώπους να νιώθουνε πιο δυνατοί όταν δένονται μεταξύ τους, όχι μόνο προσωπικά, αλλά πολιτικά και υπαρξιακά. Να μην αισθάνονται ότι όλα γίνονται πάνω απ’ το κεφάλι τους και αυτοί δεν έχουν κανένα λόγο».
Η εμπειρία των συζύγων των απολυμένων Άγγλων ανθρακωρύχων στη δεκαετία του ’80, αποτελεί πρωτογενές παράδειγμα. «Οι εργάτες είχαν πέσει σε κατάθλιψη. Οι γυναίκες, για να τους γλιτώσουν από την αυτοκτονία, μαζεύανε εθελοντές που έλεγαν “εγώ θα κάνω μαθήματα Ισπανικών, εγώ θα δείξω πώς φτιάχνεται το κέικ κτλ”, με πάνω από 45 μαθήματα. Άρχισαν να ανταλλάσσουν εμπειρίες και μαθήματα, να δίνουν στον κόσμο κουράγιο… Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να πάρουν το πράγμα τόσο σοβαρά όλοι, που τους παραχωρήθηκαν χώροι και άρχισαν να γίνονται μαθήματα ενηλίκων στην περιοχή. Δέκα χρόνια πριν, όταν πήγαμε στην Ιταλία και ενημερωθήκαμε για τις Τράπεζες Χρόνου, είπαμε να κάνουμε κάτι στην Ελλάδα».
Πέντε χρόνια τώρα η Τ.Χ. λειτουργεί μέσα από το Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης. «Είχαμε ήδη έναν χώρο εθελοντισμού με τη γραμμή SOS και είδαμε ότι κόσμος που πιθανόν να έχει βοηθηθεί από εμάς και ήθελε να βοηθήσει, θα μπορούσε να έχει αυτή την ευκαιρία».
Το προφίλ των συμμετεχόντων δεν είναι συγκεκριμένο. «Έχουμε άτομα διαφόρων προελεύσεων και διαφόρων επιπέδων μορφωτικών, και νέους και μεγαλύτερους…Το μόνο κοινό χαρακτηριστικό είναι ότι τα άτομα που έρχονται στην τράπεζα χρόνου βασικά, είναι άτομα με μεγάλη κοινωνική ευαισθησία». Μάλιστα, κατά την κ. Ρουμπάνη, αυτό τελικά αποτελεί μία από τις δυσκολίες του εγχειρήματος: «Όλοι ζητάνε να δώσουν και τελικά κανείς δε ζητάει μερικές φορές να πάρει, δηλαδή όλοι προσφέρουν και ξεχνάνε να ζητήσουνε. Χρειάζεται να τους διασταυρώνουμε γιατί μπορεί να χρειάζονται κάτι και να μην το λένε, οπότε εμείς δημιουργούμε τις ανταλλαγές».
Άλλες δυσκολίες που συνάντησε η Τ.Χ. είναι ο χώρος για τις εκπαιδεύσεις, καθώς: «για να μαζέψεις τους ανθρώπους είναι πολύ λίγοι οι δημόσιοι χώροι που μπορείς να το κάνεις» και η οι ανάγκες γραμματειακές υποστήριξης, που ενισχύθηκαν μέσα από την εύκολη πρόσβαση στο διαδίκτυο. «Έχει υπάρξει πολύ μεγάλη αλλαγή τα τελευταία πέντε χρόνια που υπάρχει η τράπεζα χρόνου και τώρα μέσα από internet μπορούμε να έχουμε άλλες επαφές και να γίνονται περισσότερα πράγματα».
Λόγω της οικονομικής δυσχέρειας φαίνεται ότι περισσότεροι άνθρωποι κινητοποιούνται ώστε να λειτουργήσουν υπέρ όσων έχουν πραγματικά ανάγκη. «Έχει επηρεάσει την κοινωνική ευαισθησία των ανθρώπων και είναι άτομα που μου στέλνουν ένα μήνυμα και λένε, για παράδειγμα: “Μπορώ να μαγειρεύω για ανθρώπους που δεν έχουν να φάνε παρακαλώ ενημερώστε με”. Σκεφτόμουν να κάνω κάτι γι’ αυτό και όταν είδα αυτή την προσφορά μπήκα στη διαδικασία να σκεφτώ ποιους ακόμα μπορώ να πάρω τηλέφωνο για να δούμε αν μέσα από αυτό το γεύμα μπορούμε να προσφέρουμε και κάτι άλλο. Με μία προσφορά ενός εθελοντή σου έρχονται δέκα ιδέες. Δεν είναι μόνο η εργασία που προσφέρουν οι άνθρωποι, προσφέρουν και την ίδια τη σύνθεση της ομάδας. Αυτό που κάναμε φέτος, επειδή υπήρχε ουσιαστικά μεγάλο πρόβλημα μεγάλης ένδειας σε όλη την Ελλάδα, ήταν να κάνουμε όσο πιο πολλές εκπαιδεύσεις, ώστε να διαδοθεί η ιδέα. Κάποιες γίνανε στην Αθήνα, άλλα πήγαμε επί τόπου και κάναμε εκπαιδεύσεις, όπως στην Κρήτη που κάναμε μία στο Ηράκλειο και μία στα Χανιά. Ό,τι λάθη έχουμε κάνει εμείς και έχουμε διδαχθεί θα τα πάρουν υπόψη τους. Το άλλο είναι να μπορούνε μεταξύ τους οι ομάδες να συνδεθούν και να έχουν και μεταξύ τους ανταλλαγές».
Πάντως, φαίνεται ότι οι Τράπεζες Χρόνου βρίσκoυν όλο και περισσότερους υποστηρικτές σε όλη τη χώρα. «Αυτές τις μέρες κάναμε ένα σεμινάριο, που διαπιστώσαμε ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον στους δήμους να δημιουργήσουν τοπικές δομές. Ξέρω για παράδειγμα ότι υπάρχει ο Οβολός στο Βόλο. Όπου υπάρχουν πρωτοβουλίες, χωρίς τη δική μας συνεργασία, απλά συνδεόμαστε μαζί τους και λέμε “παιδιά εδώ είμαστε κι εμείς με ό,τι μπορούμε να κάνουμε και όπως μπορούμε να συνεργαστούμε”».
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι τα πάντα γίνονται από τους εθελοντές για τους εθελοντές και τους ανθρώπους που τους χρειάζονται. «Έχουμε ήδη πάρα πολλούς ανθρώπους από τη γραμμή SOS που ξέρουμε ότι έχουν ανάγκη από γεύματα και έχουν πολλαπλά προβλήματα. Οπότε, έχουμε τους ανθρώπους που θα ταΐσουμε, θα κάνουμε και ένα δυο τηλέφωνα να βρούμε τους ανθρώπους που θα μαγειρέψουνε ή μπορεί κάποιοι να μη μαγειρέψουν, να φέρουν ένα κοτόπουλο, κάτι. Και ο χώρος βρίσκεται πάλι από εθελοντές».
Τα επίδοξα μέλη περνούν από τουλάχιστον δύο συνεντεύξεις. «Θέλουμε να είναι ασφαλής χώρος. Εμείς έχουμε αρκετές γνώσεις από ανθρώπους, γιατί ακριβώς εκπαιδευόμαστε για τη γραμμή SOS, εκπαιδευόμαστε να στηρίζουμε ανθρώπους και θέλουμε να νιώθουμε ότι ο άλλος που έχουμε απέναντί μας δε θα έρθει να σε βοηθήσει με το καθάρισμα και θα φύγει με το δαχτυλίδι σου. Δε βασιζόμαστε μόνο στην ηλεκτρονική γνωριμία, γεια σας είμαι καλός άνθρωπος, θέλω να συμμετέχω, θέλουμε να τον δούμε, να τον έχουμε απέναντί μας. Και να μας δουν και αυτοί, γιατί και αυτοί θέλουν να μας εμπιστευτούν. Αν δεν υπάρχει αυτή η εμπιστοσύνη θα χαλάσουμε την ατμόσφαιρα, που είναι φιλικής γειτονιάς με όλα τα προβλήματα που έχουν οι άνθρωποι, όσο γίνεται στο επίπεδο του αλληλοσεβασμού».
ΠΗΓΗ