Το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας της Πολιτικής των Τροφίμων (IFPRI), διαπιστώνει εδώ και χρόνια μια επικίνδυνη τάση: χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία αγοράζουν εκτάσεις γης σε φτωχές χώρες για να διασφαλίσουν αποθέματα τροφίμων. Πρόκειται για μία εξέλιξη που έχει επισημάνει και ο ΟΗΕ και η οποία αν συνεχιστεί, δεν θα αλλάξει μόνον τον γεωπολιτικό χάρτη, αλλά μεσοπρόθεσμα οι φτωχές χώρες θα αντιμετωπίσουν σοβαρό επισιτιστικό πρόβλημα, και κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές. Το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας της Πολιτικής των Τροφίμων, που έχει σαν όραμα ένα κόσμο όπου κάθε άτομο θα έχει πρόσβαση σε επαρκή τροφή, ονομάζει αυτή τη νέα τακτική «αγροτο-ιμπεριαλισμό».
Η τάση αυτή παρατηρείται από το 2007/8 με την κρίση στις τιμές των τροφίμων. Τότε για πρώτη φορά άρχισε η αγορά τεράστιων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης στις αναπτυσσόμενες χώρες. Μόνο το 2010 οι εκτάσεις αυτές άγγιξαν τα 650.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας. Πρόκειται για μια τεράστια έκταση, μεγαλύτερη από τις εκτάσεις που διαθέτουν οι ΗΠΑ για την καλλιέργεια καλαμποκιού και σιταριού.
Η τάση αυτή παρατηρείται από το 2007/8 με την κρίση στις τιμές των τροφίμων. Τότε για πρώτη φορά άρχισε η αγορά τεράστιων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης στις αναπτυσσόμενες χώρες. Μόνο το 2010 οι εκτάσεις αυτές άγγιξαν τα 650.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας. Πρόκειται για μια τεράστια έκταση, μεγαλύτερη από τις εκτάσεις που διαθέτουν οι ΗΠΑ για την καλλιέργεια καλαμποκιού και σιταριού.
Πρόσφατα ο γερμανός υφυπουργός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης αρμόδιος για τις Αφρικανικές Υποθέσεις, Γκίντερ Νούκε, με συνέντευξή του στην εφημερίδα Frankfurter Rundschau, εγείρει θέμα για τις εκτάσεις γης που η Κίνα έχει αγοράσει στην Αφρική, τονίζοντας ότι η πρακτική αυτή προκάλεσε το λιμό που πλήττει όλη την Αιθιοπία. «Στην περίπτωση της Αιθιοπίας, είναι πιθανόν η μαζική πώληση εκτάσεων γης σε επιχειρήσεις ή και σε κράτη, την Κίνα, που κάνουν εν συνεχεία σε αυτές εντατικές γεωργικές καλλιέργειες, να αποφέρουν ουσιώδη κέρδη σε μια ελίτ. Θα ήταν, όμως, χρησιμότερο για τους τοπικούς πληθυσμούς η κυβέρνηση εκεί να βελτιώσει γενικώς τις υποδομές της εθνικής γεωργίας», τόνισε μεταξύ άλλων ο κ. Νούκε.
Όπως τονίζει το IFPRI, οι αγοραστές δεν είναι μόνον κράτη, αλλά και οικονομικοί όμιλοι και hedge funds. Οι πιο δραστήριοι σε αυτές τις αγορές είναι εκτός της Κίνας, η Ινδία, οι χώρες του Περσικού Κόλπου, η Ν. Κορέα και η Σ. Αραβία. Όμως και η ΕΕ ή μάλλον μεμονωμένες ευρωπαϊκές χώρες ενδιαφέρονται επίσης για την αγορά τέτοιων εκτάσεων, επειδή επιθυμούν να διασφαλίσουν καλλιέργειες για παραγωγή βιοκαυσίμων.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση της Αιθιοπίας, 36 χώρες, ανάμεσα στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η Ινδία, η Κίνα, το Πακιστάν και η Σαουδική Αραβία, έχουν ενοικιάσει αγροτικές γαίες στην περιοχή Gambela, με μακροχρόνια συμβόλαια σε χαμηλές τιμές. Η γεωργική επιχείρηση Karuturi, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες τροφίμων του κόσμου, θα εξάγει από τις εκτάσεις της στην Αιθιοπία ζάχαρη, φοινικέλαιο, ρύζι και άλλα τρόφιμα στις παγκόσμιες αγορές. Αυτές οι πράξεις αποστερούν τους ντόπιους μικροκαλλιεργητές και χωρικούς από την πρόσβασή τους στις γαίες αυτές, καθώς εκτοπίζονται και οι ίδιοι και μεταφέρονται μακριά ολόκληρα τα χωριά τους. Με £150 την εβδομάδα μπορεί κάποιος να ενοικιάσει 2.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα παρθένων και πολύ εύφορων γαιών για 50 χρόνια. H πολυεθνική εταιρεία τροφίμων Karuturi, με έδρα της το Bangalore της Ινδίας, δηλώνει ότι δεν είχε ποτέ ξαναδεί στο παρελθόν τις γαίες αυτές, μέχρι τη στιγμή που η Αιθιοπική κυβέρνηση τις προσέφερε προς ενοικίαση παράλληλα με πολύ μεγάλες φοροαπαλλαγές.
Στην Αφρική μπορεί κανείς να αγοράσει ή να νοικιάσει τις φθηνότερες εύφορες γαίες, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Σε αυτήν την ήπειρο ήδη έχουν αγοραστεί ή ενοικιαστεί 35 εκατομμύρια εκτάρια καλλιεργήσιμης γης. Μόνο η περιοχή της Gambella της Αιθιοπίας έχει προσφέρει στους επενδυτές 1,1 εκατομμύρια εκτάρια, δηλαδή σχεδόν το ένα τέταρτο των καλλιεργήσιμων εκτάσεών της, ενώ μέσα στα 3 τελευταία χρόνια σχεδόν 896 εταιρείες έχουν εγκατασταθεί σε αυτήν. Ανάμεσα στις εταιρείες αυτές συμπεριλαμβάνεται και εκείνη του δισεκατομμυριούχου Σαουδάραβα Al Amoudi, ο οποίος ήδη κατασκευάζει ένα κανάλι μήκους 20 μιλίων, προκειμένου να αρδεύσει 10.000 εκτάρια καλλιεργειών ρυζιού.
Όπως υποστηρίζει το IFPRI αυτή η «αρπαγή γης» εγκυμονεί προβλήματα επισιτισμού και κοινωνικές αναταραχές. Ασφαλώς η τάση αυτή δεν είναι αυτή καθ’ εαυτή αρνητική, αλλά επειδή όλες αυτές οι αγορές, οι διακανονισμοί και οι μπίζνες γίνονται συνήθως από τις ελίτ των χωρών ερήμην των λαών, με μοναδικό γνώμονα το προσωπικό κέρδος ή τα πολιτικά και οικονομικά οφέλη μιας συγκεκριμένης ομάδας του πληθυσμού. Έτσι εκτοπίζονται για παράδειγμα οι αγρότες που διαθέτουν μικρό κλήρο, διαλύονται ολόκληρα χωριά και αλλάζουν την διατροφή τους εκατομμύρια άνθρωποι. Αλλαγές που προκαλούν άμεσα νέες αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων, μεσοπρόθεσμα επιδείνωση του επισιτιστικού προβλήματος και μακροπρόθεσμα σοβαρές κοινωνικές και πολιτικές ταραχές. Ήδη έχει καταγραφεί η πρώτη κοινωνική και πολιτική αναταραχή το 2009 στη Μαδαγασκάρη, όταν ο πληθυσμός ανέτρεψε την κυβέρνηση της χώρας, διότι σχεδίαζε μπίζνες με την Κίνα για αγορά μεγάλων εκτάσεων γης.
Τέλος το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας της Πολιτικής των Τροφίμων στην προσπάθειά του να μειώσει τα ρίσκα από την «αρπαγή της γης - Land grabbing», καλεί τους αγοραστές γης, κράτη, ομίλους και εταιρείες, να τηρούν ορισμένους βασικούς κανόνες, όπως π.χ. διαφάνεια στις διαπραγματεύσεις, αποφυγή παραβίασης των δικαιωμάτων των αγροτών, και κυρίως τη διασφάλιση της ισορροπίας των οικοσυστημάτων.
Όπως τονίζει το IFPRI, οι αγοραστές δεν είναι μόνον κράτη, αλλά και οικονομικοί όμιλοι και hedge funds. Οι πιο δραστήριοι σε αυτές τις αγορές είναι εκτός της Κίνας, η Ινδία, οι χώρες του Περσικού Κόλπου, η Ν. Κορέα και η Σ. Αραβία. Όμως και η ΕΕ ή μάλλον μεμονωμένες ευρωπαϊκές χώρες ενδιαφέρονται επίσης για την αγορά τέτοιων εκτάσεων, επειδή επιθυμούν να διασφαλίσουν καλλιέργειες για παραγωγή βιοκαυσίμων.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση της Αιθιοπίας, 36 χώρες, ανάμεσα στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η Ινδία, η Κίνα, το Πακιστάν και η Σαουδική Αραβία, έχουν ενοικιάσει αγροτικές γαίες στην περιοχή Gambela, με μακροχρόνια συμβόλαια σε χαμηλές τιμές. Η γεωργική επιχείρηση Karuturi, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες τροφίμων του κόσμου, θα εξάγει από τις εκτάσεις της στην Αιθιοπία ζάχαρη, φοινικέλαιο, ρύζι και άλλα τρόφιμα στις παγκόσμιες αγορές. Αυτές οι πράξεις αποστερούν τους ντόπιους μικροκαλλιεργητές και χωρικούς από την πρόσβασή τους στις γαίες αυτές, καθώς εκτοπίζονται και οι ίδιοι και μεταφέρονται μακριά ολόκληρα τα χωριά τους. Με £150 την εβδομάδα μπορεί κάποιος να ενοικιάσει 2.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα παρθένων και πολύ εύφορων γαιών για 50 χρόνια. H πολυεθνική εταιρεία τροφίμων Karuturi, με έδρα της το Bangalore της Ινδίας, δηλώνει ότι δεν είχε ποτέ ξαναδεί στο παρελθόν τις γαίες αυτές, μέχρι τη στιγμή που η Αιθιοπική κυβέρνηση τις προσέφερε προς ενοικίαση παράλληλα με πολύ μεγάλες φοροαπαλλαγές.
Στην Αφρική μπορεί κανείς να αγοράσει ή να νοικιάσει τις φθηνότερες εύφορες γαίες, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Σε αυτήν την ήπειρο ήδη έχουν αγοραστεί ή ενοικιαστεί 35 εκατομμύρια εκτάρια καλλιεργήσιμης γης. Μόνο η περιοχή της Gambella της Αιθιοπίας έχει προσφέρει στους επενδυτές 1,1 εκατομμύρια εκτάρια, δηλαδή σχεδόν το ένα τέταρτο των καλλιεργήσιμων εκτάσεών της, ενώ μέσα στα 3 τελευταία χρόνια σχεδόν 896 εταιρείες έχουν εγκατασταθεί σε αυτήν. Ανάμεσα στις εταιρείες αυτές συμπεριλαμβάνεται και εκείνη του δισεκατομμυριούχου Σαουδάραβα Al Amoudi, ο οποίος ήδη κατασκευάζει ένα κανάλι μήκους 20 μιλίων, προκειμένου να αρδεύσει 10.000 εκτάρια καλλιεργειών ρυζιού.
Όπως υποστηρίζει το IFPRI αυτή η «αρπαγή γης» εγκυμονεί προβλήματα επισιτισμού και κοινωνικές αναταραχές. Ασφαλώς η τάση αυτή δεν είναι αυτή καθ’ εαυτή αρνητική, αλλά επειδή όλες αυτές οι αγορές, οι διακανονισμοί και οι μπίζνες γίνονται συνήθως από τις ελίτ των χωρών ερήμην των λαών, με μοναδικό γνώμονα το προσωπικό κέρδος ή τα πολιτικά και οικονομικά οφέλη μιας συγκεκριμένης ομάδας του πληθυσμού. Έτσι εκτοπίζονται για παράδειγμα οι αγρότες που διαθέτουν μικρό κλήρο, διαλύονται ολόκληρα χωριά και αλλάζουν την διατροφή τους εκατομμύρια άνθρωποι. Αλλαγές που προκαλούν άμεσα νέες αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων, μεσοπρόθεσμα επιδείνωση του επισιτιστικού προβλήματος και μακροπρόθεσμα σοβαρές κοινωνικές και πολιτικές ταραχές. Ήδη έχει καταγραφεί η πρώτη κοινωνική και πολιτική αναταραχή το 2009 στη Μαδαγασκάρη, όταν ο πληθυσμός ανέτρεψε την κυβέρνηση της χώρας, διότι σχεδίαζε μπίζνες με την Κίνα για αγορά μεγάλων εκτάσεων γης.
Τέλος το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας της Πολιτικής των Τροφίμων στην προσπάθειά του να μειώσει τα ρίσκα από την «αρπαγή της γης - Land grabbing», καλεί τους αγοραστές γης, κράτη, ομίλους και εταιρείες, να τηρούν ορισμένους βασικούς κανόνες, όπως π.χ. διαφάνεια στις διαπραγματεύσεις, αποφυγή παραβίασης των δικαιωμάτων των αγροτών, και κυρίως τη διασφάλιση της ισορροπίας των οικοσυστημάτων.
Σταύρος Παϊσιάδης
Source :: http://www.tovoion.com/products/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου